“Mutende wabakwi umutende uwafyalo fyesu, uwamaya’nda yesu, sanasana umutende wamumutima wesu, nowamalangulushi yesu?” Imisowa iikalifya imyeo yesu nayumfwika kunkulo shonse. Munyina bushe nobe uku ekulila kwamutima obe?
Abantu nabanaka nokuilishanya bailishanyafe cilanshita. Ukukanapita mumbali tulefwaika ubutungulushi busuma, nobwafwilisho, nokucingililwa, elyo kabili tufwile nokucetekela. Tulekabila kabili nokufwaisha umutende wamumutima.
Mutende wamutima – yangu wecuma wee! Necacinene bushe ici cuma kuti casangwa mucalo cafulisha sana icimfulumfulu emo abantu banenuka cilanshita, pamulandu wacimfulunganya namafya yafulisha?
Ukufwailisha ukukalamba nakutendeka! Abengi balemona kwati umutende kuti wa sangwa mu lulumbi, mukwitwa abashuka, mukuitunga abamaka, mukusamwa, mumasambililo, nangula mukuitunga abaishiba sana ukucila bambi, abantu nabafulungana balefwaya umutende mubwikashi busuma na mufyupo. Balekabila sana ukwisusha imitwe yabo nokwishiba nokwisusha ulupiya mumatumba yabo, lelo imyeo yabo yaba iyabafye, tamwaba umutende. Bambi bafwaya ukufuma kucine, balebutukila kufyabuwelewele, ifyapala imiti ishifulunganya bongobongo namuli bucakolwa, lelo umutende tabausanga. Abantu bauyumusango bacilli nomutima wamafya mucalo camafya.
Umuntu Mukati Kacimfulunganya
Lesa apangile umuntu nokumubika mwibala lyawamisha ukuti alesekelela umutende uwashila, nensansa ishingi. Lelo ilyo Adamu na Eva batobele ifunde lintu Lesa abapele, baiketwe nesakamiko palya pene. Apo akale balekabila ukumonana na Lesa cilanshita, nomba batampile ukulafisama pamulandu nensoni. Amasakamiko, nomwenso fyalipokele icifulo camutende nensansa shintu baishibe. Ulubembu lwamuntu ekutendeka kwacalo camafya–no bwafya bwa mutima.
Nangula umweo wesu ukabila Lesa, imibele yesu yalubembu ilakansana na wene. Ubu ubulwi bwamukati ulalenga ukucushiwa nokukana kwata umutende. Elyo ifwe, nga Adamu na Eva, tufwailisha bukaitemwe mufyo tukabila nefyo tufwaya, nokucushiwa kwesu eko kulelundilako. Amalangulushi ya bumi nokucinja, nokubipa kwacalo filasunkanya ukucingililwa kwesu nokufulunganya umutende wesu.
Lelo nangu cibe icakuti tamwiishibe nangu teti mucisumine, ulubembu kuti waba emulandu wakumfwa ukukakwa kwenu. Abantu abengi balafwailisha kunse kamitima yabo nefyuma ukutila basangomutende. Balanda ukutila icalo camamfya ecilelenga bena ukukwata amafya yamumutima.
Yesu Kristu, Cilolo Wamutende
Takwingaba umutende kanofye imbali shonse isha mweo wesu shaba ishaikatana nomwine uwatumpangile kabili uwatwishiba. Ici kuti cacitikafye nga twatula amatontokanyo yesu, umubili no mupashi wesu, kuli Kristu. Ena alishiba umweo wesu ukufuma kuntendekelo yamweo ukufikila nakumpela yamweo. Aali aletontokanyafye palwaifwe elyo aleisa pano pe sonde “ ku kubalikila pa baikala mu mfifi na mu cinshingwa ca mfwa ku kutungulula amakasa yesu mu nshila ya mutende” (Luka 1:79).
Yesu aleta ulubuto apali imfifi, umutende apali ubucushi, insansa apali ukulila, nomweo apali imfwa. Yesu Kristu atile muli Yohane 14:27, “Ndemushilo mutende, umutende wandi ndemupela... imitima yenu isakamikwa, nangu kuba no mwenso.”
Ukulapila Kulaleta Umutende Wamumutima
Lulya mwaumfwa ukufininwa nolubembu, inshila yabundapishi bwe mutima “ku lapila, kabili kupilibuka, ku kupashilwe membu shenu” (Imilimo ya Batumwa 3:19). Yesu alemita ici icilengwa icisuma cakusangulula umweo. “Isene kuli ine, bonse mwe bacucutika kabili abafinwa, na ine nalamupelo kutusha” (Mateyo 11:28). 1 Yohane 1:9 nayo itila, “Nga tuyebelele membu shesu, wene wa cishinka kabili mulungami ukuti atulekelele imembu. No kutusangalula ku kuulungana konse.” Bushe mwalasumina uyu uwite?
Ngamwaisa kuli Yesu, mwalasanga ukwelelwa nobuntungwa. Muncende yakukanwa nokukana lekelelwa, umutima wenu ulasushiwa necitemwiko no luse. Na Yesu nga aleteka mukati ka mutima wenu, mwalakwata nokutemwa nabalwani benu. Ici kuti cacitikafye ukupitila mumaka ayabupusushi ayaba mumulopa wa kwa Yesu.
Umutende Uwikalila
Ukuba ngo mwina-Kristu, icitetekelo muli Lesa nokusumina mukusunga kwakwe emuti ukalamba uwakufumya umwenso nokucula kwamutima. Ala cilapela ukutusha kukulamba ukucetekela muli Lesa uushicinja kabili uwafuma kukutendeka kufikila kumpela. Alitutemwa kabili akulatusunga bwino inshiku shonse. Nga ninshi twaikalilafye ukuilishanya nokucucutika, mumitima? Sambilileni ukucita fintu tubelenga muli 1 Petro 5:7, “Amasakamika yenu yonse bikeni pali wene.” Kabili natukwata ubulayo, “Abo imitima yabo yashintilila kuli imwe mubalinda mutende mutende, pantu bamutetekela” (Esaya 26:3).
Na Yesu Kristu mumutima wenu, ukufwailisha kwenu kwa mutende ninshi kwapwa. Akapela umutende no kuikalikana ukwingafumafye kuli wene. Mukalandapo nefyasoselepo kalumbanya umo ukuti:
Nalishiba umutende, ukushaba umutende,
Ukutalalila kwa mutima uko umwela upupa
Kuncende yafisamika uko amenso namenso
Na shikulu nti nayako.
-Ralph Spalding Cushman
Mukaba nomutende wamutima mucalo camacushi! Isuleni icibi camutima wenu kuli Kristu – nombaline – pakwebati bumbi ubushiku akamisulile imwe icibi ca kumulu, uko eko umutende uwalungama ukatungulula pe na pee.