“Iluumuno lulikuli—mu zisi zyesu, mu maanda esu, ikapati mu myoyo amu mizeezo yesu?” Ooku ikulila kwateelelwa ikwakaindi cabonwa. Ino ooku kulila nkokulila kwa mu mizeezo yako na? Ibantu balema alimwi balipengede mu mizeezo. Aboobo, kulayandikana inzila alugwasyo akukkala camba. Kulayandika iluumuno lwa mu mizeezo. Iluumuno lwa mu mizeezo—ndubono lutamani! Ino oolu lubono nkubona lwajanwa na munyika iya nkondo a mapenzi? Ikuvuntauzya kukaambo aaka nkokucili! Ibanji bantu bayandaula iluumuno mu kuyanda kuzibwa kapati, a mumpuwo, a munguzu, a mulwiiyo a muluzibo, a mubalongwe mbojisi a mucikwati cako. Peepe. Ibabantu balayanda ikuba aluzibo lunji a mali manji a lubono lunji kapati, nikuba kuti imyoyo yabo taakwe cilimo pe. Bamwi bayandaula luumuno mukwiinda mukunywa imisamu a makoko. Pele mumyoyo yabo taakwe cilimo pe, bala a bukata, oomu munyika eeyi ya mapenzi.
Imuntu mu ma pyopyongano
Kumatalikilo Leza wakapanga muntu akumubikka mu muunda imubotu ikucita kuti alyiibe mu luumuno lwakasimpe, mu kukkomana. Pele Adamu amukaintu wakwe Eva nobautyola mulawu wa Leza, bakazulwa nsoni abweeme. Kabatana kutyola mulawu, bakali kuyandisisya kubonana a Leza. Pele nibakautyola mulawu, bakatalika kuyuba kumeso a Leza, nkaambo ika nsoni a bweeme. Ibweeme a kuyoowa kwaka tola cibaka ca luumuno ndubakala lwalo kumatalikilo kabatanautyola mulawu. Ooku ikutyola mulawu nkukwakaleta mapenzi munyika oomuno, a mumyoyo ya bantu. Aboobo, nokuba kuti imyoyo iyabantu iyanda Leza, pele izinyonyoono zyabo zilabatantamuna kubusyu bwa Leza. Ooku ikuzulungana mu moyo kuleta ikutyompwa mukati ka muntu. Iktuti twatalika ikuliyandisisya kumicito yesu, mbuuli mbubakacita ba Adamu a Eva, inga catulitela ku takala myoyo yesu a kutalika kuyoowa oonse mpotukkede. Ikuti katuliyandisisya a kulilanga lwesu biyo, ikutyompwa a kulako mpokwindilila. Ikutaziba iciboola mubuumi bwesu a mapenzi amunyika oomu mutukkede, alatunyonganya mu mizeezo yesu. Mukutaziba cimwi ciindi, izinyonyoono zileta ikutakalikana mu mizeezo. Ibantu banji balangaula iluumuno kuzwa kuzintu zyamunyika. Aboobo, batamizya imapenzi amunyika ku kubula luumuno mu mizeezo yabo. Balalilwa ikulibeteka mumyoyo yabo ku kaambo aaka.
Jesu Kristo, Imusololi wa Luumuno
Takukonzyi kuba iluumono mu myoyo yesu katutana kwendelela amwi a wakatulenga utuzi kabotu. Eeci inga cacitika ikuti twalitola kuli Jesu Kristo mukumaninina. Jesu nguutuzi ikumaninina ikuzwa kumatalikilo ikusika kumamaninino. Jesu wakaboolelede ndiswe tubazinyonyoono eeco ciindi nakaboolede munyika “Ikuleta mumuni ku bantu ibali mumudima amuceenzule ca lufu, ikututondezya nzila ya ku luumuno” (Luka 1:79). Jesu utupa mumuni kuzwa mumudima, utupa iluumuno kuzwa kumipyopyongano, utupa ilukomano kuzwa ku buumba, utupa icilangilo kuzwa ku kutyompwa, utupa buumi kuzwa ku lufu. Jesu mubbuku lya Johane 14:27, “iluumuno ndamusiila, iluumuno ndamupa… mutapengi pe mumyoyo yanu, alimwi mutayoowi pe.”
Ikweempwa kuleta Luumuno lwa Mizeezo
Ikuti walimvwa ikuminwa nkaambo ka zinyonyoono zyako, imusamu “Nkweempwa... akucincwa, ikucita kuti izinyonyoono zyako zilekelelwe” (Incito 3:19). Jesu ulayita kucinca buumi bwako kati “Koboola kuli ndime iyebo noolimvwa kulemenwa, ndilakupa lupumuno.” (Matayo 11:28) Alimwi 1 Johane 1:9 utisyomezya kuti “Ikuti twalomba kulekelelwa izinyonyoono zyesu, ulasyomeka, ulakonzya ikutulekelela zinyonyoono zyesu, akutusanzya ikuzwa mukutalulama kwesu.” Ino ulazumina ooku ikwiitwa kuzwa kuli Jesu? Nkaambo ikuti waboola kuli Jesu, uyakujana ikulekelelwa a kutangala. Imyoyo yanu iyakuzula luyando a luzyalo lwa Jesu. Ikuti Jesu kali mu moyo wako, uyoyanda ibantu batakuyandi ibakulwana ciindi coonse. Eeci cilakonzyeka mu kwiinda munguzu zya Jesu imufutuli iwakatila ibulowa bwakwe aa cingano.
iLuumuno iLutamani
Icikonzya biyo kugwisya kuyoowa a kulibilika muna- Kristo ndusyomo akusyoma muli Leza. Nkulyokezya ikupati mukusyoma muli Leza utacinci pe. Leza ulatuyanda, alimwi ulatukwabilila iciindi coonse. Aboobo, ino ncinzi ncolibilika a kunyongana mumizeezo? Ibbaibbele muli 1 Petro 5:7 lituyiisya kuti “Ikumuzibya Leza zyoonse nzoyanda, nkaambo ulakuyanda.” Tulijisi alimwi icipangano icaamba kuti, “Uyoo kusunga muluumuno ilukkwene yebo noobikkide maanu muli nguwe” (Esaya 26:3). Ikuyandaula iluumuno kumanina nowabikka Jesu Kristo mumoyo wako. Uyoo kupa iluumuno a kulyiiba ikuzwa ikuti wabika lusyomo mulinguwe. Uyooyimba lwiimbo a mwiimbi Rauph Spaulding Cushman ilwakuti:
Ndizi luumuno atakwe lumuno,
Ndizi ikulyiiba mpoluunga iluuwo,
Ataboni bantu boonse nkotuyoobonana a Mwami indaakwinka.
Ulaba alumuno munyika eeyi yamapenzi ikuti wajalula moyo wako kuli Kristo – lino awa – nkaambo bumwi buzuba uyoo kujalwida mulyango kujulu ooko kuli luumuno nkolutamani.